Ολοκληρωμένος οδηγός για γονείς με βάση τις πιο πρόσφατες επιστημονικές κατευθυντήριες οδηγίες
1 στα 3
παιδιά επηρεάζονται
9,5%
παγκόσμια συχνότητα
Είναι ζωτικής σημασίας οι γονείς να αναλάβουν δράση και να μην περιμένουν να βελτιωθεί από μόνη της.
Γιατί συμβαίνει και πώς λειτουργεί το έντερο
Μετάβαση σε στερεές τροφές
Εκπαίδευση τουαλέτας
Έναρξη σχολείου
Το φαγητό μετατρέπεται σε ένα «σούπερ μείγμα» στο στομάχι, περνά στο λεπτό έντερο (όπου απορροφώνται τα θρεπτικά συστατικά) και στη συνέχεια στο παχύ έντερο. Καθώς τα κόπρανα κινούνται στο παχύ έντερο, απορροφάται νερό, και σχηματίζονται σε λεία «λουκάνικα» έτοιμα για αποβολή. Όταν το ορθό τεντώνεται, στέλνει μήνυμα στον εγκέφαλο για αφόδευση.
Όταν τα κόπρανα συσσωρεύονται στο παχύ έντερο, απορροφάται περισσότερο νερό, με αποτέλεσμα να γίνονται σκληρά και να «κολλάνε»—μια κατάσταση γνωστή ως:
Μποτιλιάρισμα Κοπράνων
Το παιδί μπορεί να αρχίσει να συγκρατεί τα κόπρανα, σφίγγοντας τους μύες ή κουνώντας το σώμα, προκειμένου να αποφύγει τον πόνο. Αυτή η κατακράτηση επιδεινώνει τη σκλήρυνση των κοπράνων.
Εάν το ορθό παραμείνει τεντωμένο λόγω συσσωρευμένων κοπράνων, δεν στέλνονται νέα μηνύματα στον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα το παιδί να μην αισθάνεται την ανάγκη για αφόδευση.
Τα κριτήρια Rome IV αποτελούν τη βάση για την κλινική διάγνωση της λειτουργικής δυσκοιλιότητας (ΛΔ) σε παιδιά και εφήβους, εφόσον δεν υπάρχουν «σημάδια κινδύνου» που να υποδηλώνουν οργανική αιτία.
Τα παιδιά θα πρέπει να αποβάλλουν μαλακά κόπρανα κάθε μέρα, ή τουλάχιστον κάθε δεύτερη μέρα
Ο αριθμός των καθημερινών κενώσεων μειώνεται καθώς το παιδί μεγαλώνει:
4 κενώσεις/ημέρα κατά μέσο όρο
2 κενώσεις/ημέρα κατά μέσο όρο
1 κένωση/ημέρα κατά μέσο όρο
Τα βρέφη που θηλάζουν αποκλειστικά με μητρικό γάλα αποτελούν εξαίρεση στα παραπάνω πρότυπα, καθώς μπορεί φυσιολογικά να περάσουν αρκετές μέρες μεταξύ των κενώσεων, χωρίς αυτό να σημαίνει δυσκοιλιότητα.
Πρέπει να περιλαμβάνονται δύο ή περισσότερα από τα ακόλουθα, παρόντα για τουλάχιστον 1 μήνα:
Δύο ή λιγότερες κενώσεις ανά εβδομάδα
Ιστορικό υπερβολικής κατακράτησης κοπράνων
Ιστορικό επώδυνων ή σκληρών κενώσεων
Παρουσία κοπράνων μεγάλης διαμέτρου
Ιστορικό μεγάλης κοπρανώδους μάζας στο ορθό
Τουλάχιστον ένα επεισόδιο/εβδομάδα ακράτειας μετά την απόκτηση δεξιοτήτων χρήσης της τουαλέτας
Ιστορικό κοπράνων μεγάλης διαμέτρου που μπορεί να φράξουν την τουαλέτα
Πρέπει να περιλαμβάνονται δύο ή περισσότερα από τα ακόλουθα, που εμφανίζονται τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα για τουλάχιστον 1 μήνα.
Σημείωση: Τα συμπτώματα πρέπει να είναι ανεπαρκή για τη διάγνωση του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου, και μετά από κατάλληλη ιατρική αξιολόγηση, δεν πρέπει να εξηγούνται πλήρως από άλλη ιατρική πάθηση.
Δύο ή λιγότερες κενώσεις στην τουαλέτα ανά εβδομάδα
Τουλάχιστον ένα επεισόδιο ακράτειας κοπράνων ανά εβδομάδα
Ιστορικό συγκράτησης ή υπερβολικής εκούσιας κατακράτησης κοπράνων (retentive posturing)
Ιστορικό σκληρών ή επώδυνων κενώσεων
Παρουσία μεγάλης κοπρανώδους μάζας στο ορθό
Ιστορικό κοπράνων μεγάλης διαμέτρου που φράζουν την τουαλέτα
Μπορεί να είναι σκληρά κομμάτια, μαλακή μάζα ή ακόμη και υγρό που παρακάμπτει το «μποτιλιάρισμα» (υπερχείλιση/overflow), για το οποίο το παιδί δεν έχει κανέναν έλεγχο
Πόνος στην κοιλιά ή πόνος κατά την αφόδευση, φουσκωμένη/πρησμένη κοιλιά, ή ακόμα και ναυτία
Το γεμάτο έντερο μπορεί να πιέσει την κύστη: συχνές μικρές ουρήσεις, επείγουσα ανάγκη, διαβροχή, λοιμώξεις ουροποιητικού
Πολύ δύσοσμα κόπρανα/αέρια ή κακή αναπνοή
Αφόδευση >3 φορές την ημέρα (μπορεί να είναι σημάδι ότι το έντερο είναι γεμάτο και «διαρρέει» λίγο-λίγο)
Η άμεση εξέταση ενός παιδιού κρίνεται απαραίτητη όταν παρουσιάζει «σημάδια κινδύνου» (red flag signs and symptoms), τα οποία υποδηλώνουν ότι η δυσκοιλιότητα μπορεί να οφείλεται σε οργανική αιτία και όχι στη συνηθισμένη λειτουργική δυσκοιλιότητα (ΛΔ).
Η ΛΔ είναι ο πιο κοινός τύπος, αντιπροσωπεύοντας το 95% των περιπτώσεων, αλλά το υπόλοιπο 5% μπορεί να οφείλεται σε σοβαρές υποκείμενες παθήσεις. Ο γιατρός (Γενικός Ιατρός ή Παιδίατρος) πρέπει να εξετάσει το παιδί και να θέσει ερωτήσεις για να αποκλείσει μια υποκείμενη κατάσταση. Εάν εντοπιστούν σημάδια κινδύνου, συνιστάται περαιτέρω αξιολόγηση ή παραπομπή σε παιδογαστρεντερολόγο.
Καθυστερημένη αποβολή μηκωνίου
Περισσότερο από 48 ώρες μετά τη γέννηση. Υποδηλώνει νόσο Hirschsprung, κυστική ίνωση ή συγγενή δυσπλασία.
Έναρξη πριν τον 1ο μήνα ζωής
Υποδηλώνει νόσο Hirschsprung, κυστική ίνωση, συγγενή δυσπλασία ή μεταβολικές/ενδοκρινικές παθήσεις.
Αδυναμία ανάπτυξης (Failure to Thrive)
Εξωεντερικά συμπτώματα
Πυρετός, κακή εμφάνιση, χολώδεις εμετοί
Σοβαρή κοιλιακή διάταση
Φούσκωμα
Κρυφό αίμα στα κόπρανα
Ενδιάμεση διάρροια και εκρηκτικά κόπρανα
Εκτίναξη κοπράνων
Κατά την ορθική εξέταση
Εξαιρετικά στενό εύρος κοπράνων
Παθολογικά νευρολογικά ευρήματα
Σφιχτός πρωκτικός σφιγκτήρας, απουσία πρωκτικού reflex, μειωμένα αντανακλαστικά ή τόνος κάτω άκρων
Ανωμαλίες στη σπονδυλική στήλη
Δυσμορφίες μέσης γραμμής, εσχάρα, συρίγγιο, θύσανος τριχών
Οικογενειακό ιστορικό
Νόσου Hirschsprung
Περιπρωκτικές ανωμαλίες
Περιπρωκτικό συρίγγιο ή ανώμαλη θέση πρωκτού
Σημείωση: Τα οργανικά αίτια αντιπροσωπεύουν μόλις το 5% των περιπτώσεων παιδικής δυσκοιλιότητας, αλλά είναι ζωτικής σημασίας να αποκλειστούν, καθώς συχνά απαιτούν εξειδικευμένη θεραπεία ή χειρουργική παρέμβαση, αντί για την τυπική θεραπεία με καθαρτικά, όπως η Πολυαιθυλενογλυκόλη.
Η κλίμακα Bristol (Bristol Stool Chart) είναι ένα διαγνωστικό εργαλείο που χρησιμοποιείται για την ταξινόμηση της μορφής των κοπράνων σε επτά κατηγορίες. Βοηθά τους γονείς και τους γιατρούς να κατανοήσουν την υγεία του πεπτικού συστήματος του παιδιού.
Λουκανικοειδής μορφή με ρωγμές στην επιφάνεια
Λουκανικοειδής ή φιδοειδής, λείος και μαλακός
Οι τύποι 3 και 4 θεωρούνται ιδανικοί και υποδηλώνουν καλή υγεία του εντέρου
Ξεχωριστά σκληρά κομμάτια, όπως ξηροί καρποί (δύσκολα στην έξοδο)
Λουκανικοειδής αλλά με βώλους (σκληρό και παρόμοιο με λουκάνικο)
Οι τύποι 1 και 2 υποδηλώνουν δυσκοιλιότητα και χρειάζονται περισσότερα υγρά και φυτικές ίνες
Μαλακά κομμάτια με σαφή άκρα (εύκολα στην έξοδο)
Χυλώδη κομμάτια με ακανόνιστα άκρα, μαλακή κουλούρα
Υδαρής, χωρίς στερεά κομμάτια, εντελώς υγρό
Οι τύποι 5-7 υποδηλώνουν χαλαρά κόπρανα ή διάρροια και μπορεί να χρειάζονται ιατρική αξιολόγηση αν επιμένουν
Η κλίμακα βοηθά τους γονείς να παρακολουθούν την πρόοδο της θεραπείας και να επικοινωνούν αποτελεσματικά με τον γιατρό
Παρέχει έναν κοινό τρόπο περιγραφής των κοπράνων μεταξύ ασθενών και επαγγελματιών υγείας
Ο στόχος της θεραπείας είναι να επιτευχθούν κόπρανα τύπου 3-4, που είναι μαλακά και εύκολα στην αποβολή
Δύο στάδια θεραπείας: Απομάκρυνση και Συντήρηση
Καθαρισμός του «μποτιλιαρίσματος» - αφαίρεση της συσσωρευμένης σκληρής μάζας
Διάρκεια: Μερικές ημέρες με μεγάλες δόσεις
Διατήρηση μαλακών κοπράνων για να μην επανέλθει το πρόβλημα
Διάρκεια: Μήνες ή χρόνια με μικρότερες δόσεις
Θεραπεία Πρώτης Γραμμής
Αποτελεσματικότητα
Πιο αποτελεσματική από placebo
Ασφάλεια
Ασφαλής μακροχρόνια
Η PEG πρέπει να αναμιγνύεται πρώτα με τη σωστή ποσότητα νερού για να λειτουργήσει αποτελεσματικά.
Μην ανησυχείτε για τη μακροχρόνια χρήση. Το παιδί μπορεί να χρειαστεί να μείνει στα καθαρτικά για μεγάλο χρονικό διάστημα (μήνες ή χρόνια), αλλά τα καθαρτικά δεν θα το βλάψουν.
Επιλογή δεύτερης γραμμής εάν η PEG δεν είναι διαθέσιμη
Milk of Magnesia - η PEG έχει λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες
Senna ή Bisacodyl - χρήση υπό ιατρική επίβλεψη
Εναλλακτική επιλογή για ορισμένες περιπτώσεις
Η αντιμετώπιση πρέπει να περιλαμβάνει συμπεριφορική παρέμβαση και αλλαγές στον τρόπο ζωής
Το Πιο Σημαντικό
Πρέπει να είναι επίπεδα και σταθερά στηριγμένα σε κουτί ή σκαμνί
Πρέπει να είναι ψηλότερα από τους γοφούς για να ανοίξει το έντερο
| Συμβουλή | Περιγραφή |
|---|---|
|
|
Κάθεστε στην τουαλέτα για 10–15 λεπτά, 20 έως 30 λεπτά μετά τα γεύματα και πριν τον ύπνο |
|
|
Η συνεδρία πρέπει να είναι χαλαρή. Κρατήστε παιχνίδια και βιβλία κοντά στην τουαλέτα |
|
|
Γελάστε, βήξτε ή φυσήξτε για να σπρώξετε με τους κοιλιακούς μύες. Μασάζ στην κοιλιά με δεξιόστροφες κινήσεις και κίνηση μπρος-πίσω μπορούν να βοηθήσουν |
|
|
Ενθαρρύνετε το παιδί να πίνει 6–8 ροφήματα με βάση το νερό κάθε μέρα |
|
|
Συμπεριλάβετε φρούτα και λαχανικά στη διατροφή. Σημείωση: Η αύξηση των φυτικών ινών ή των υγρών πάνω από τις συνήθεις ημερήσιες συστάσεις δεν βελτιώνει τη δυσκοιλιότητα |
|
|
Δεν είναι επωφελή για τη θεραπεία της δυσκοιλιότητας στα παιδιά |
|
|
Ενθαρρύνετε την άσκηση και την κίνηση για καλύτερη λειτουργία του εντέρου |
|
|
Χρησιμοποιήστε ένα σύστημα επιβράβευσης για τη δομημένη εκπαίδευση τουαλέτας |
Βασικές πληροφορίες για την παρακολούθηση και διαχείριση της δυσκοιλιότητας
Συνιστάται συχνή παρακολούθηση για να εξασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα της θεραπείας συντήρησης
Κρατήστε ένα Ημερολόγιο Κοπράνων για 2 εβδομάδες (καταγράφοντας τι μοιάζουν, πόσα είναι και πού πηγαίνουν)
Η δυσκοιλιότητα έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής του παιδιού (συναισθηματική, σωματική).
Οι γονείς πρέπει να αναγνωρίζουν ότι η φροντίδα μπορεί να είναι δύσκολη, να αισθάνονται απομόνωση ή ενοχή, και να αντιμετωπίζουν την αποτυχία της θεραπείας. Μην διστάσετε να ζητήσετε υποστήριξη!
Αυτός ο οδηγός βασίζεται αποκλειστικά σε πρόσφατες επιστημονικές μελέτες και διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες
Anna de Geus, Gordon M, Sinopoulou V, et al. Efficacy and safety of pharmacological therapies for functional constipation in children: a systematic review and meta-analysis. Lancet Child Adolesc Health 2025; 9: 848–56.
Gordon M, de Geus A, Banasiuk M, et al. ESPGHAN and NASPGHAN 2024 protocol for paediatric functional constipation treatment guidelines (standard operating procedure). BMJ Paediatr Open 2025;9:e003161.
Mulhem E, Khondoker F, Kandiah S. Constipation in Children and Adolescents: Evaluation and Treatment. Am Fam Physician. 2022; 105(5):469-478.
Οδηγός Πληροφοριών για τη Δυσκοιλιότητα (Factsheet). Περιλαμβάνει συμβουλές για την αναγνώριση, την αντιμετώπιση και την υγιεινή του εντέρου, καθώς και παραπομπές στις Οδηγίες NICE.
Οι πληροφορίες αυτού του άρθρου προορίζονται για ενημερωτικούς σκοπούς και δεν υποκαθιστούν την ιατρική συμβουλή. Για οποιαδήποτε ανησυχία σχετικά με την υγεία του παιδιού σας, επικοινωνήστε με παιδογαστρεντερολόγο ή παιδίατρο.
Ως παιδογαστρεντερολόγος, μπορώ να σας καθοδηγήσω στη διάγνωση και θεραπεία της δυσκοιλιότητας με βάση τις πιο πρόσφατες επιστημονικές κατευθυντήριες οδηγίες.
Εξατομικευμένη Αξιολόγηση
Σύγχρονη Θεραπεία
Υποστήριξη Γονέων